تنگ ناودان يک رودخانه فصلي به درازاي 7 کيلومتر است که در مسير کلي خود به سمت شمال خاوري از دهستان فلارد و شهرستان بروجن عبور مي کند. اين رودخانه از ريزابه هاي رودخانه گرداب تشکيل شده و حوضه آن خليج فارس و درياي عمان است. ارتفاع سرچشمه اين رود 2700 متر، ارتفاع ريزشگاه آن 1950 متر و شيب متوسط آن 5/10 درصد مي باشد.
به آدم ساده‌لوحی که برای رسیدن به هدفی تلاش کند، اما در آخرین لحظه به دلیل نادانی و سادگی موفقیت و موقعیتش را از دست بدهد، می‌گویند بیلش را پارو کرده است.
وقتی کسی حرف بیهوده می زند تا دیگران را فریب دهد یا سرشان را گرم کند ، گفته می‌شود که بشنو و باور مکن…..
وقتی کسی دچار مشکلی می‌شود که پیش از آن هم می‌توانسته جلو مشکلش را بگیرد و یا هنگامی‌که کسی برای آینده برنامه‌ریزی می‌کند، گفته می‌شود که علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد.
پرحرفی باعث دردسر می شود . آسودگی در کم گفتن است و چکار داری که دخالت کنی ، شتر دیدی ندیدی و خلاص .
هرگاه ثروت و مالی بدون زحمت نصیب کسی شود ، آنرا بادآورده می گویند .
در مورد دوستی با فرد نادانی که از روی محبت موجب آزار دوست خود می شود این مثل معروف شده که می گویند ”دوستی فلانی مثل دوستی خاله خرسه است . “
به کسی که به فکر آینده‌اش نیست و دچار مشکل می‌شود این ضرب المثل را می‌گویند: جیک‌جیک مستونت بود، فکر زمستونت بود؟
کارآیی هر کس و هر چیز به قدو قواره اش نیست ، مثل فلفل قرمز ،با اینکه کوچک است ولی وقتی می خوریم از بس تند است دهانمان می سوزد . که می گویند ” فل فل نبین چه ریزه, بشکن ببین چه تیزه”
هرگاه یک خبر از افراد زیادی نقل شود بطوریکه به صورت نادرست در آید ، می گویند خبر که یک کلاغ، چهل کلاغ شده است.
برای بافتن قالی ابتدا یک دار بر پا می کنیم . دار از دو ستون چوبی عمودی و دو ستون افقی تشکیل می شود و شبیه یک قاب عکس بزرگ است سپس نخ های چله را روی دو ستون افقی می پیچیم. بعد با نگاه کردن به نقشه پشم های رنگی را به دو نخ چله گره می زنیم نقشه را هنرمندان نقشه کش روی کاغذ شطرنجی می کشند .آن ها بعد از رنگ کردن نقشه آن را به بافنده می دهند تا قالی را ببافند.
قالی بافی کار هنری و پرزحمتی است. بیشتر وقت ها چند نفر با هم همکاری می کنند تا یک قالی بافته شود . چیدن پشم گوسفندان، ریسیدن آن ها ، رنگ کردن کلاف ها، بستن دار قالی و کشیدن نقشه از کارهایی است که بیش از بافتن قالی انجام می شود.
تنها دو بار زندگی می‌کنیم عنوان فیلم سینمایی ایرانی ساخته شده در ۱۳۸۶ به کارگردانی بهنام بهزادی بروجنی است. اولین فیلم بلند سینمایی بهزادی است. این فیلم پس از نمایش عمومی مورد توجه منتقدین قرار گرفت و در جشنواره‌های گوناگون شرکت کرده و جوایزی را کسب کرده است.
خلاصهٔ داستان:
سیامک راننده مینی‌بوس است. او تصمیم می‌گیرد در فرصتی چند روزه، کارهایی را که همیشه حسرت‌شان را داشته انجام دهد و در روز تولدش از دنیا برود . . .
کارگردان: بهنام بهزادی بروجنی
تهیه‌کننده: بهروز هاشمیان
با حمایت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی
نویسنده: بهنام بهزادی بروجنی
بازیگران:
علیرضا آقاخانی
نگار جواهریان
عباداله کریمی
رامین استاد
موسیقی: حسین علیزاده
فیلم‌برداری: بایرام فضلی
تدوین: حمیدرضا لوافی، بهنام بهزادی بروجنی
تاریخ انتشار: ۱۳۸۶
مدت زمان: ۹۰ دقیقه
محصول کشور: ایران
زبان: فارسی
احمدرضا رافعی بروجنی
در روزی از روزها و ماهی از ماههای سال 1352 خورشیدی، قدم به صحنه ی هستی گذارد تا اولین نقشاش را در این صحنه، در خانوادهای اهل بروجن آغاز کند. پدرش نام احمدرضا را بر او نهاد تا این نقش را با نام احمدرضا رافعی بروجنی در پیش گیرد.
این نقش را با این نام تا اواخر دوران دبیرستان پیش آورد تا با آشنایی با دنیای نمایش، نامها و نقشهای دیگری در کنار این نقش به دوش کشد؛ و این بار نه بر صحنه ی زندگی شخصی اش، بلکه بر صحنه ی نمایش و بعدتر بر پرده ی سینما و صفحه ی تلویزیون. نقشهایی که با استفاده از تجربیات و آموخته های شخصی اش در زندگی رنگ و بویی هرچه غنی تر گرفته اند و بلعکس، چه بسیار تجربیات و آموخته هایی که از این نامها و نقشها آموخته و در بازی زندگی اش به کار بسته.
« پژواک دوار زمزمه ی سربی آن آوازهای سرخ » « سوسوی خاکستری یک ستارهی سبز » « هنوز گلوی سرخ قلم، بوی سبز گلاب میدهد. نگاه کن. » « آینه ها در باد » « هی جار » « شیدائی » « چگونه میتوان یک قصه ی عاشقانه را روایت کرد؟ » « خاطرات هنرپیشه ی نقش دوم » « بدرود آرش، درود آینه » نام چند مورد از نمایشهایی است که کار کرده. آثاری شامل 22 مورد نمایشنامه، 18 مورد کارگردانی نمایش، 16 مورد بازیگری نمایش، 14 مورد طراحی صحنه، لباس و نور نمایش، 14 مورد طراحی پوستر و بروشور نمایش، 3 مورد فیلمنامه، 5 مورد بازیگری تلویزیون و سینما.
24 مورد حضور پراکنده در جشنواره های استانی، منطقهای، سوره، دانشجویی، دفاع مقدس، آئینی سنتی و غیره و نیز شرکت در جشنواره های تئاتر فجر در سالهای 74- 75 – 76 -77 – 78 – 81 – 85 حضور مستمر و پیگیر او را در این عرصه به رخ میکشد. حضور پیگیری که او را به اجرای یکی از کارهایش در خارج از کشور ( پارمای ایتالیا در سال 2000 میلادی و مولهایم، برلین و مونیخ آلمان در سال 2000 میلادی ) رسانیده.
جوایز احراز شده در این مسیر:
کارگردانی برتر از پانزدهمین جشنوارهی تئاتر فجر – 75
رتبهی دوم طراحی صحنه از پانزدهمین جشنواره ی تئاتر فجر - 75
نمایش برگزیدهی بخش میدانی شانزدهمین جشنواره ی تئاتر فجر – 76
رتبه ی دوم بازیگری از هفدهمین جشنواره ی بین المللی تئاتر فجر – 77
نمایش برگزیدهی بخش میدانی دهمین جشنواره ی آئینی سنتی – 78
نمایش برگزیده ی بخش میدانی هجدهمین جشنواره ی بین المللی تئاتر فجر - 78
این گردشگاه در جاده خوزستان بروجن قرار دارد.
دکتر قهرمان سلیمانپور:
متولد 1327ه ش. در شهر بروجن ؛ یکی از فعال ترین مبارزان حفظ محیط زیست در جهان است. دکتر قهرمان سلیمانپور بروجنی، پیش از انقلاب قهرمانی آسیا را در رشته پرتاب نیزه از آن خود کرده است.
ایشان برای ادامه تحصیل به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرده و به خاطر فعالیت های گسترده در زمینه محیط زیست به ...
بختیاری ها برای پاسداشت جنگاوران ودلاوران خود بر روی قبر آنان مجسمه ای تراشیده از سنگ و به شكل شیر با نقوشی از اسبو شمشیر قرار می دادند . این نقوش هر كدام معنا و مفهوم خاص خود را دارد . شیر سنگیبر روی قبور دلاوران و جوانان بختیاری یادآور تاریخ پرحادثه و فراز و نشیب گذشتهاین ایل است . قدیمی ترین شیر سنگی موجود در استان مربوط به دوره صفوی است .
شاید این دفعه بیایی و زمین تر باشد
حال این مزرعه ی سوخته بهتر باشد
شاید این بار که از شهر می آیی در ده
خاک آبستن یک حاصل دیگر باشد
مردم از بس که برای تو نوشتم برگرد
فقط ای کاش که این دفعه ی آخر باشد
شاید این بار خدا خواست وَ تا برگشتی
صبح با چادر گلدار دم در باشد
مردم از بس که خبر های بد آورد کلاغ
بزند پشت در این بار کبوتر باشد!
غروب جمعه رسیده است و باز تنهایی
غروب، این‌همه غربت، چرا نمی‌آیی؟
زمین به دور سرم چرخ می‌زند، پس کی
تمام می‌شود این روزهای یلدایی؟
کجاست جاذبه‌ات آفتابِ من؟ خسته است
شهابِ کوچکت از این مدارپیمایی
کبوترانه دلم را کجا روانه کنم؟
کجاست گنبد آن چشم‌های مینایی؟
تمام هفته دلم را به جمعه خوش کردم
غروب جمعه رسیده است و باز تنهایی...
این مسجد در سمت جنوب باختری شهر بروجن ، مركز شهرستان بروجن و در فاصله 60 كیلومتری شهركرد واقع شده است . این بنا در دوره قاجاریه و احتمالاً بر روی شالوده ای قدیمی تر به صورت یک شبستان و با ستون های سنگی استوار شده است . این ستون ها از نظر اندازه و فرم همانند مساجد جامع شهركرد ، چالشتر و شهركیان هستند . این اواخر محراب مسجد مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و با كاشی های هفت رنگ و فیروزه ای و كتیبه هایی به رنگ سفید بر زمینه لاجوردی ، مشتمل بر آیاتی از قرآن مجید تزیین شده است . صحن یا حیاط این مسجد به شکل مستطیلی به طول شبستان بوده و پنجره های شبستان به سمت آن باز می شوند . این صحن یک ورودی در سمت خاور دارد كه حدود یک متر از سطح خیابان پایین تر است . به طور كلی می توان گفت در حال حاضر این مسجد از نظر فنی دارای وضعیت مناسب و مطلوبی است .
حیدرعلی طالب‌پور (متولد ۱۳۰۹، بروجن) شاعر اهل بروجن است. اشعار او به زبان بختیاری هستند.
علی محمدی (دانشیار دانشگاه بوعلی‌سینا) در کتابی با عنوان «قلف صد من» به نقد اشعار طالب‌پور پرداخته‌است. در کتاب، ۳۰ قطعه از سروده‌های محلی حیدرعلی طالب پور به لهجه بروجنی همراه با معانی واژگان و توضیح عبارات درج گردیده‌است. در پایان کتاب، فهرست کنایات اشعار متن فراهم امده‌است .سروده‌های متن حاوی مضامین اجتماعی، عاشقانه و مسایل بومی‌ست. در آغاز کتاب، شعر طالب‌پور با ذکر نمونه‌هایی نقد و بررسی شده‌است.
نویسنده و مورخ نامدار معاصر، استاد باستانی پاریزی در صفحه 912 کتاب حماسه کویر نوشته است:
«... در این دوران فتحعلی شاه با وجود همه پنهان کاریها و سختگیریها باز هم قلمها و زبانهایی بوده اند که از انتقاد کوتاه نیامده اند و از این میان، یک بحر طویل جالب از یک شاعر روستایی به نام فرخی بروجنی بود که به سایقه فطرت روستایی و تهور ایلی خود در حالی که بسیاری از مردم ایران، فتحعلی شاه را اسکندر ثانی و فاتح بزرگ لقب می دادند، او طی یک بحر طویل شاه را مورد تمسخر قرار داد و به خصوص به ریش دو دندانه او اشاره کرد و به آن خندید...»
حاشا که به غیر از تو نگاری گیرم
بی‌روی تو طرف لاله‌زاری گیرم
یک لحظه اگر که در میانت بینم
یک عمر ز خویشتن کناری گیرم
***
گیتی که به جز غم نبود حاصل او
گویا که سرشته‌اند با غم گل او
یعنی دل ما سوخت که ما غم بخوریم
ما غم نخوریم تا بسوزد دل او
***
مخراش جگر اگر جفایی بینی
مخروش چو دف اگر قفایی بینی
زنگار هوا ز آینه‌ی دل بزدایی
تا از پس زنگار صفایی بینی
***
گر تو سر صلح داری و وَر سر جنگ
ما را چه ز جنگ و صلح تو جز دل تنگ
در هر دو طرف شکست با شیشه بود
گر سنگ زند به شیشه یا شیشه به سنگ
تالابهای چهار محال و بختیاری افزون بر ویژگیهای زیست محیطی به عنوان یک بستر مهم گردشگری و اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای در فلات مرکزی ایران برخوردارند.
سه تالاب بزرگ چغاخور، گندمان و سولگان از تالابهای مهم استان هستند که در شهرستان بروجن واقع شده‌اند و تنها دو تالاب چغاخور و گندمان دارای اهمیت منطقهای، کشوری و جهانی هستند.
به جز دو تالاب مهم چغاخور و گندمان دیگر تالابهای استان به صورت فصلی دارای آب هستند و سطح آبی در حدود 10 تا50 هکتار دارا می‌باشند.
تالاب چغاخور با مساحتی بیش از 2300 هکتار، مساحت آبی 1360 تا 1500 هکتار و عمق آبی شش متر در دامنه ارتفاعات برافتاب و کلار در نزدیکی شهر بلداجی در شهرستان بروجن واقع شده است. این تالاب دارای ارزش تحقیقاتی، اقتصادی و گردشگری است و یکی از مهمترین تالابهای بین‌المللی است که چون نگینی در محور ارتباطی بروجن-خوزستان بر دامنه کوههای زاگرس می‌درخشد.
حاشیه این تالاب افزون بر اهمیت زیست محیطی اعم از خزندگان و پرندگان، هر ساله در فصل تابستان به دهکده سیاحتی گردشگران تبدیل می‌شود.
در این تالاب 58 گونه گیاهی و آبزی شناسایی شده است. پرندگانی مانند مرغابی، انواع حواصیل، لک‌لک سفید، خروس ولی، کشیم، باکلان، مرغابی سانان، فلامینگو، یلوه، اکراس، قو، سلیم، کاکائیها و آبزیانی چون ماهی کپور، گامبوزیا (ماهی گورخری) و نیز خزندگانی شامل لاک‌پشت آبزی، جانورانی همچون گراز، شغال، گرگ، روباه و خرگوش در کنار آن نیز زندگی می‌کنند.
پوشش گیاهی تالاب چغاخور از گونه‌های حاشیه‌ای، نم‌پسند، شناور و غوطه‌ور مانند بید، مرغ چگن، پتامژتون، پلی‌گونیوم و ساز تشکیل شده است.
تالاب گندمان از دیگر تالابهای مهم استان چهار محال و بختیاری است که در فاصله 20 کیلومتری بروجن و با مساحت 1070 هکتار، پوشیده از نی‌زار، نزدیک تالاب چغاخور واقع شده است. وجود چاله‌هایی با عمق 20 متر مربع، وجود نی‌زار و نیز عمق 20 سانتی‌متری آب در تالاب، مکانی بسیار مناسب و ایمن برای پرندگان این تالاب ایجاد کرده است.
پوشش گیاهی تالاب گندمان گیاهان حاشیه‌ای و نم‌پسند مانند ساز، نی، آلاله آبی، بارهنگ آبی، سیم واش، نخل مرداب و گونه‌های جانوری مانند لک‌لک، شغال، خفاش، روباه، سفیدکولی و آبزیانی چون ماهی پوزه‌ای و سیاه ماهی است.
تالاب گندمان دارای ارزش تحقیقاتی و اقتصادی می‌باشد و با وجود نی‌زار فراوان، گونه گیاهی لوئی نیز در این منطقه زیست دارد.
تالاب سولگان نیز با مساحت 155 هکتار در ضلع جنوبی تالابهای گندمان و چغاخور واقع شده که همه شرایط، پوششهای گیاهی، جانوری و آبزی دو تالاب دیگر را داراست.
برداشت آب در بخش کشاورزی در زمانی که خود تالاب به آب نیاز دارد، آلودگی ناشی از پساب زمینهای کشاورزی اطراف تالابها، برداشت نی و چرای گیاهان اطراف تالابها مشکلاتی را در سالهای اخیر برای تالابها ایجاد کرده است.
وصف جمال گل به چمن صد هزار کرد
آن هم نبود مجال یک از صد هزار کرد
پیکان غمزه‌اش به دلم کار گرد و کرد
کاری که تاج‌بخش به اسفندیار کرد
در بدر ذوالفقار نکرد آن چه او به من
از ذوالفقار ابرو و آن زلف قار کرد
من، مست جهل بودم و انفاس قدسی‌اش
در کار مستی‌ام قَدَری هوشیار کرد
شد دفتری به تیر غم عشق مبتلا
در عرصه‌ای کز آن نتواند فرار کرد
پل کره بس مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان بروجن، بخش گندمان، دهستان دوراهان، جنوب روستای گردبیشه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۸۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تل توبره مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان بروجن، بخش بلداجی، روستای سنگ چین واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۲۲۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.